SACIT ขับเคลื่อนงานศิลปหัตถกรรมไทยสู่ความยั่งยืนตามแนวคิด ESG
ผู้อำนวยการ สศท. มอบใบประกาศเจตนารมณ์แก่ผู้ผลิตงานศิลปหัตถกรรมอย่างยั่งยืน
ผศ.ดร.อนุชา ทีรคานนท์ ผู้อำนวยการสถาบันส่งเสริมศิลปหัตถกรรมไทย (องค์การมหาชน) หรือ SACIT เป็นประธานมอบ “ใบประกาศเจตนารมณ์การร่วมเป็นผู้ผลิตงานศิลปหัตถกรรมอย่างยั่งยืน” แก่ผู้ผลิตงานศิลปหัตถกรรมที่ได้รับการคัดเลือกจำนวน 20 ราย เข้าร่วมกิจกรรมแบ่งปันองค์ความรู้การนำแนวคิด ESG มาใช้ในการผลิตผลงานศิลปหัตถกรรม “การพัฒนาอย่างยั่งยืนตามแนวคิด ESG” ณ ห้องสมุดบรรณศิลปาคาร ชั้น 1 อาคารพระมิ่งมงคล โดยผู้ผ่านการคัดเลือกทั้ง 20 ราย ได้นำเสนอแนวทางการปรับใช้ ESG Business Canvas ในกระบวนการผลิตผลงานศิลปหัตถกรรมของตนต่อคณะกรรมการ โดยการคัดเลือกได้รับเกียรติจากคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งมีความเชี่ยวชาญในด้านศิลปหัตถกรรม เศรษฐกิจสร้างสรรค์ และการพัฒนาอย่างยั่งยืน ได้แก่
- คุณแสงระวี สิงหวิบูลย์(ประธานกรรมการ)รองผู้อำนวยการสถาบันส่งเสริมศิลปหัตถกรรมไทย
- คุณวันวรรษา ชุนจำรัส(กรรมการ) ผู้อำนวยการสำนักพัฒนางานศิลปหัตถกรรมไทย สถาบันส่งเสริมศิลปหัตถกรรมไทย
- คุณชาญชัย ฉิมพาลี(กรรมการ)ผู้อำนวยการสำนักยุทธศาสตร์และความยั่งยืน สถาบันส่งเสริมศิลปหัตถกรรมไทย
- รศ.ดร.รัตนาวรรณ มั่งคั่ง(กรรมการ)ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและพัฒนาการจัดการสิ่งแวดล้อม (VGREEN) คณะสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
- คุณทศพล ศุภเมธีกูลวัฒน์(กรรมการ) ผู้ก่อตั้ง Blue Pine Ventures Ltd.
โดยคณะกรรมการได้ใช้เกณฑ์ ESG (Environmental, Social, Governance) ในการประเมินศักยภาพของผู้ประกอบการ ทั้งในด้านการใช้วัสดุที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม, การจ้างงานและมีส่วนร่วมของชุมชน, การถ่ายทอดองค์ความรู้, การจัดการธรรมาภิบาล และการสื่อสารคุณค่าของผลิตภัณฑ์อย่างยั่งยืน จากการคัดเลือกผู้เข้าร่วมทั้งหมด 20 ราย สู่เวทีการนำเสนอ (Pitching) ในช่วงอบรมเชิงปฏิบัติการ มีผู้ผลิตจำนวน 5 ราย ที่ได้รับการคัดเลือกให้เป็น “ต้นแบบผู้ผลิตงานศิลปหัตถกรรมอย่างยั่งยืน” ซึ่งจะได้รับการติดตาม ลงพื้นที่ประเมินจริง และร่วมการถอดบทเรียน และเรียบเรียงข้อมูลองค์ความรู้เพื่อเป็นกรณีศึกษา (Case Study) ของประเทศ ได้แก่
- นางสาว จุฑาทิพ ไชยสุระแบรนด์JUTATIP – จังหวัดขอนแก่น
ผู้พัฒนางานผ้าย้อมสีธรรมชาติจากพืชท้องถิ่นที่ย่อยสลายได้และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม - นางสาว สิริปตี พุ่มจันทร์แบรนด์YaiSiRi – จังหวัดนครราชสีมา
กลุ่มผู้หญิงผู้สร้างงานหัตถกรรมจากผ้าฝ้ายทอมือ ถ่ายทอดภูมิปัญญาและสร้างรายได้ให้ชุมชน - นาย อนิรุทธิ์ รัศมีศรีตระกูลแบรนด์HOMRAK (ห่มรัก) – จังหวัดนนทบุรี
ผู้นำการเขียนครามด้วยมือผสานนวัตกรรมและเทคนิคดั้งเดิม - นาย มนัทพงค์ เซ่งฮวดแบรนด์Varnicraft – จังหวัดพัทลุง
สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์จาก “กระจูด” วัสดุพื้นบ้านที่สามารถปลูกทดแทนได้และย่อยสลายตามธรรมชาติ - นาย พงษ์พันธุ์ ไชยนิลแบรนด์PANCHANIL (พันชนิล), MUTTIKAN (มัตติกาญ) – จังหวัดนนทบุรี
งานหัตถกรรมร่วมสมัยจากดินเกาะเกร็ด ยกระดับงานปั้นสู่ตลาดสากล
SACIT และผู้เชี่ยวชาญลงพื้นที่ ตรวจเยี่ยม–ติดตาม–ถอดบทเรียนจากภาคสนาม เพื่อให้แนวคิด ESG ถูกนำไปใช้จริงในกระบวนการผลิต SACIT จึงจัดกิจกรรม ลงพื้นที่ตรวจประเมินผู้ผ่านการคัดเลือกทั้ง 5 ราย โดยมีคณะผู้เชี่ยวชาญร่วมสังเกตการณ์ ประเมิน และสัมภาษณ์เชิงลึก พร้อมรวบรวมข้อมูลเชิงประจักษ์ เพื่อนำไปถอดบทเรียนและพัฒนาเป็นองค์ความรู้ต้นแบบ ในการลงพื้นที่ครั้งนี้ SACIT ให้ความสำคัญกับ 3 หัวใจหลักของ ESG ได้แก่
- E: Environment (สิ่งแวดล้อม)เช่น การใช้วัสดุธรรมชาติ วัสดุหมุนเวียน การลดของเสียในกระบวนการผลิต การใช้พลังงานสะอาด
- S: Social (สังคม)เช่น การมีส่วนร่วมของชุมชน การส่งเสริมงานแก่ผู้หญิงและผู้สูงอายุ การสืบทอดภูมิปัญญา
- G: Governance (ธรรมาภิบาล)เช่น ความโปร่งใส การตั้งราคายุติธรรม การควบคุมคุณภาพ
กิจกรรมภาคสนามมีการใช้เครื่องมือหลายรูปแบบ ได้แก่
การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview), การสังเกตพื้นที่จริง (Observation), การตรวจสอบเอกสารหลักฐาน (Document Review), การทดลองใช้ หรือชมกระบวนการผลิตจริง (Live Demo)
งานศิลปหัตถกรรมไทยต้อง “สืบสาน สร้างสรรค์ ส่งเสริม” สู่ความยั่งยืน การลงพื้นที่ครั้งนี้สะท้อนให้เห็นว่า แนวคิด ESG ไม่ใช่เรื่องไกลตัวสำหรับผู้ผลิตงานศิลปหัตถกรรมในชุมชน แต่สามารถประยุกต์ใช้ได้จริง และกลายเป็นแนวทางการพัฒนาที่ “สืบสาน” ภูมิปัญญา, “สร้างสรรค์” การออกแบบที่ตอบโจทย์ตลาด, และ “ส่งเสริม” เศรษฐกิจฐานรากให้เติบโตอย่างยั่งยืน ผู้เชี่ยวชาญพบว่าทั้ง 5 ชุมชนมีความเข้าใจและมีการลงมือปฏิบัติแล้วในหลายด้าน เช่น การเลือกใช้วัสดุในท้องถิ่น การคำนึงถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม การสร้างมูลค่าเพิ่มให้ผลิตภัณฑ์โดยไม่ทิ้งรากเหง้าทางวัฒนธรรม
ESG กับ SDGs: เชื่อมพลังชุมชนสู่เป้าหมายระดับโลก
แนวคิด ESG ที่ SACIT นำมาใช้ในกิจกรรมนี้ มีความสอดคล้องโดยตรงกับ เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ขององค์การสหประชาชาติ โดยเฉพาะ:
SDG 1: ขจัดความยากจน – ด้วยการสร้างรายได้ให้ชุมชนผ่านงานหัตถกรรม
SDG 5: ความเท่าเทียมทางเพศ – การส่งเสริมบทบาทสตรีและกลุ่มเปราะบางในงานผลิต
SDG 8: งานที่มีคุณค่าและการเติบโตทางเศรษฐกิจ – การสร้างงานและธุรกิจท้องถิ่น
SDG 12: การบริโภคและผลิตอย่างยั่งยืน – การใช้ทรัพยากรหมุนเวียน ลดของเสียในกระบวนการผลิต
SDG 13: การรับมือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ – ด้วยการลดการปล่อยคาร์บอนจากกระบวนการผลิต
SDG 17: ความร่วมมือเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน – ผ่านเครือข่ายระหว่างรัฐ ผู้เชี่ยวชาญ และชุมชน
จากต้นแบบ 5 ราย สู่แนวทางระดับประเทศ SACIT เตรียมจัดทำ E-BOOK และเรียบเรียงเป็นองค์ความรู้ต้นแบบ เพื่อถ่ายทอดแนวทางการนำ ESG ไปใช้กับการผลิตงานศิลปหัตถกรรมทั่วประเทศ โดยมุ่งหวังให้ ชุมชนไทยสามารถก้าวไปข้างหน้าอย่างมั่นคง สร้างสรรค์ และยั่งยืน ทั้งในระดับเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม บนฐานรากวัฒนธรรมที่แข็งแรงของไทย
